Gimnazjum nr 11 w Częstochowie

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska z Kossaków (córka Wojciecha Kossaka, wnuczka Juliusza Kossaka) urodziła się 24 listopada 1891 w Krakowie
a zmarła 9 lipca 1945 w Manchesterze, w Wielkiej Brytanii. Była poetką
i dramatopisarką. Cieszy się renomą jednej z najwybitniejszych poetek w dziejach literatury polskiej. Na jej cześć nazwano jedną z planetoid.

W dzieciństwie ciężko chorowała i na skutek niewłaściwego leczenia pozostała jej niewielka ułomność. Nie pobierała nauki szkolnej, lecz odebrała staranną edukację domową uzupełnioną licznymi lekturami.

W 1915 poślubiła Władysława Janotę Bzowskiego, porucznika armii austriackiej. Po unieważnieniu małżeństwa (1919) wróciła do Krakowa, gdzie przez krótki czas uczęszczała jako wolna słuchaczka na ASP.

W 1919 wyszła za mąż za Jana Gwalberta Henryka Pawlikowskiego, prozaika i znawcę folkloru podhalańskiego. Zamieszkała z nim w Zakopanem. Był jej największą miłością, to jemu poświęciła swoje najpiękniejsze utwory.

Po rozstaniu z mężem (1921) ponownie wróciła do Krakowa, do ukochanych rodziców i ukochanego domu – słynnej Kossakówki. Wraz z siostrą- Magdaleną Samozwaniec- często odwiedzała Warszawę, gdzie nawiązała bliski kontakt ze skamandrytami.

W 1931 po raz trzeci wyszła za mąż - za Stefana Jerzego Jasnorzewskiego, porucznika lotnictwa, z którym podróżowała m.in. do Francji, Włoch i Turcji, Afryki północnej i Grecji.

Debiutowała trzema wierszami w "Skamandrze" (1922), przez następne lata zamieszczała na jego łamach wiele utworów, była blisko związana z pismem i jego twórcami. Przyjaźniła się z Julianem Tuwimem, Antonim Słonimskim, Janem Lechoniem. Przyjazne stosunki łączyły ją również z Witkacym i krakowskimi formistami.

Publikowała także m.in. w "Bluszczu" (1924-1939 z przerwami), "Wiadomościach Literackich" (1924-1939), "Tygodniku Ilustrowanym" (1924-1931), "Świecie" (1925-1930), "Cyruliku Warszawskim" (1927-1930), "Czasie" (1930-1935), "Gazecie Polskiej" (1933-1937).
Współpracowała z Polskim Radiem jako autorka słuchowisk radiowych.
Była członkiem PEN Clubu.
Została nagrodzona Złotym Wawrzynem PAL (1935) oraz nagrodą literacką miasta Krakowa.

Po wybuchu wojny, opuściwszy Polskę, znalazła się najpierw w Paryżu, a potem, wraz z mężem - oficerem lotnictwa, w Anglii.

W 1940 została członkiem Rady Teatralnej w Ministerstwie Informacji Rządu RP. Współpracowała z "Wiadomościami Polskimi Politycznymi i Literackimi" (1940-1943), "Polską Walczącą" (1940-1945), "Nową Polską" (1942-1945).

Nieuleczalnie chora, ostatnie miesiące życia spędziła w szpitalu w Manchesterze. Została pochowana na miejscowym cmentarzu.

W swojej twórczości występowała jako poetka miłości - przedstawiała ją w nowy, bezpośredni i naturalny sposób.

Najczęstszym i najdoskonalszym w jej wykonaniu gatunkiem była miniatura zakończona niespodziewaną pointą.

W pierwszym okresie jej twórczości (do ok. 1927) przeważała poezja o tonacji jasnej, chwilami radosnej i żartobliwej. Począwszy od tomu CISZA LEŚNA, poetkę zaczęły coraz silniej fascynować zjawiska przemijania, starzenia się i śmierci.

Kult Natury oraz zainteresowanie spirytyzmem i magią skierowały uwagę poetki w stronę religii hinduskiej, skąd wywodzą się - charakterystyczne dla jej poezji z tych lat - motyw palingenezy i braterski stosunek do przyrody.

W późniejszym okresie twórczości Pawlikowska odchodziła od ścisłych rygorów formalnych, dążąc ku coraz większej prostocie środków wyrazu, w jej poezji pojawiła się poetyka fragmentu, poetyka notatki (KRYSTALIZACJE), a proces ten doprowadził ją w SZKICOWNIKU POETYCKIM do odrzucenia kanonów wersyfikacyjnych, do prozy poetyckiej.

Po wybuchu wojny poezja jej stała się wyrazem uczuć antywojennych, katastroficznych przewidywań i tęsknoty za krajem i rodziną.

Równocześnie z twórczością liryczną rozwijała się jej twórczość dramaturgiczna, występują w niej podobne motywy jak w poezji - miłość i walka o "równouprawnienie w miłości", wrogość wobec nieubłaganych praw natury, problem starości. Najciekawsze spośród tych sztuk są dramaty metaforyczne: fantastyczno-futurologiczny KOCHANEK SYBILLI THOMPSON, alegoryczno-baśniowe MRÓWKI, groteskowa BABA-DZIWO stanowiąca ostrą satyrę na totalitaryzm.

Twórczość

• NIEBIESKIE MIGDAŁY, Kraków 1922
• RÓŻOWA MAGIA, Kraków 1924
• SZOFER ARCHIBALD. KOMEDIA W 3 AKTACH, wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1924, druk: "Świat" 1924 (nr. 45-52)
• KOCHANEK SYBILLI THOMPSON. FANTAZJA PRZYSZŁOŚCI W 3 AKTACH, wystawienie: Kraków, Teatr im J. Słowackiego 1926
• POCAŁUNKI, Warszawa 1926
• DANCING. KARNET BALOWY, Warszawa 1927
• WACHLARZ, Warszawa 1927
• CISZA LEŚNA, Warszawa 1928
• PARYŻ, Warszawa 1928
• PROFIL BIAŁEJ DAMY, Warszawa 1930
• EGIPSKA PSZENICA. SZTUKA W 3 AKTACH, wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1932
• MRÓWKI (MYRMEIS). SZTUKA W 3 AKTACH, wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1936
• REFERAT. FARSA W 3 AKTACH, wystawienie: TV 1968, druk: "Dialog" 1979/3
• ZALOTNICY NIEBIESCY. SZTUKA W 3 AKTACH, wystawienie: Warszawa, Teatr Mały 1933, wyd. Kraków 1936
• SUROWY JEDWAB, Warszawa 1932
• POWRÓT MAMY. KOMEDIA W 3 AKTACH, wystawienie: Warszawa, Teatr Nowy 1935
• ŚPIĄCA ZAŁOGA, Warszawa 1933
• DOWÓD OSOBISTY. KOMEDIA W 3 AKTACH, wystawienie: Warszawa, Teatr Nowy 1936
• NAGRODA LITERACKA. KOMEDIA W 4 AKTACH, wystawienie: Warszawa, Teatr Nowy 1937
• BALET POWOJÓW, Warszawa 1935
• BIEDNA MŁODOŚĆ, (słuchowisko radiowe) radio 1936
• PANI ZABIJA PANA, (słuchowisko radiowe) radio 1936
• KRYSTALIZACJE, Warszawa 1937
• ZŁOWROGI PORTRET, (słuchowisko radiowe) radio 1937
• BABA-DZIWO. TRAGIKOMEDIA W 3 AKTACH, wystawienie: Kraków, Teatr im. J. Słowackiego 1938, druk: "Dialog" 1966/10
• DEWALUACJA KLARY. KOMEDIA W 3 AKTACH, wystawienie: Poznań, Teatr Polski 1939
• POPIELATY WELON. FANTAZJA SCENICZNA W 9 OBRAZACH, wystawienie: Warszawa, Teatr Narodowy 1939
• SZKICOWNIK POETYCKI, Warszawa 1939
• GOŁĄB OFIARNY. ZBIÓR WIERSZY, Glasgow 1941
• RÓŻA I LASY PŁONĄCE, Londyn 1941
• CZTEROLISTNA KONICZYNA ALBO SZACHOWNICA, Londyn 1980

Powojenne wybory wierszy
• "Wiersze wybrane", wybór i przedmowa: A. Słonimski, Warszawa, Czytelnik 1954
• "Poezje", zebrała M. Wiśniewska, przedmowa: A. Mausenberg, t. 1-2 Warszawa, Czytelnik 1958
• [Wybór wierszy], Warszawa, Czytelnik 1964
• "Wiersze", wybór i wstęp: S. Flukowski, Warszawa, PIW 1967
• "Wybór poezji", opracowanie i wstęp: J. Kwiatkowski, Wrocław, Ossolineum 1967, BN I 194 (wyd. 2-4 1969-1980, wyd. 5 przejrzane i uzupełnione przez M. Podrazę-Kwiatkowską i A. Łebkowską 1998)
• "Poezje wybrane", wybór i wstęp: J. Zacharska, Warszawa, LSW 1968
• "Wybór wierszy", wybór: M. Wiśniewska, posłowie: R. Matuszewski, Warszawa, Czytelnik 1978
• "Poezje zebrane", opracowanie: A. Madyda, wstęp: K. Ćwikliński, t. 1-2, Toruń, Algo 1993

Wydanie dramatów
• "Dramaty", zebrała i opracowała A. Bolecka, wstęp: S. Treugutt, t. 1-2, Warszawa, Czytelnik 1986

1472268 Unikalnych wizyt

Design by